Kimi anlar vardır, bütün çıplaklığıyla çıkar karşımıza. Ne yaparsak yapalım, hangi bahaneye sığınırsak sığınalım, gerçeği balçıkla sıvamak imkânsız olur. Bir gün ülkede deprem olur, gerçek bütün çıplaklığıyla gözler önüne seriliverir. Uzaya gitmeyi vadedersin, gözünün önündeki köye, kasabaya, şehre günlerce gidemezsin. KADER KİMİN SUÇU? “Benim suçum değil kader” dersin, aslında “benim suçum değil, Allah’ın suçu demektir”…
TÜRKİYE 6 ŞUBAT’TA FELAKETE UYANDI Asla azalmayacak, asla dinmeyecek bir acının ortasındayız. 1999 büyük depreminden beri hiçbir şey biriktirmediğimiz, hiçbir önlem almadığımız çok acı bir şekilde ortay çıktı. Dünyanın en şiddetli depremlerinden biri, belki de dünyanın en hazırlıksız ülkesini vurdu. Şaşılası bir sivil toplum refleksi, hiç ama hiç hazır olmayan bir devlet gördük. Asıl büyük…
KLİNİK ÇALIŞMALAR NASIL YAPILIR? COVID-19 pandemisi ve aşılar hala konuşulmaya devam ediyor. Aşı karşıtları şimdi de ellerine aşı yapılan grupların verilerini almış ve aşı yapılan gruptaki her ölümü aşıya bağlıyorlar. Bu durum tam bir cehalet değilse kötü niyettir. Faz IV çalışmalarda hasta veya denek bildirimleri devam eder. Örneğin; aşı yapılan bir kişi trafik kazasından öldüğünde…
Son yılların popüler konusudur vitaminler. Tüketiciler tarafı ayrı ama bir de bundan beslenen, zengin olanlar var. Konu sömürülmeye çok açık, Pazar şartlarında her şey mubah. Beni izleyenler bilir, bu vitaminler konusuna biraz taktım, bulduğum her fırsatta tekrarlara düşme riskini de alarak yazmaya devam edeceğim. VİTAMİNLERİ GEREKSİZ Mİ KULLANIYORUZ? “Vitamin-mania” diye adlandırdığım gereksiz vitamin tüketimi dünyasında…
SAMUEL WILKS KİMDİR? Bu ismi hiç duymadığınızdan ve bilmediğinizden neredeyse eminim. Oysa hepiniz Hodgkin ismini duymuşsunuzdur. Hatta bu sütunun devamlı okuyucuları Hodgkin’i anlatan uzun bir yazı yazdığımı anımsayacaklardır. Oysa Samuel Wilks, tıp dünyasına gerçekten de tam anlamıyla damgasını vurmuş bir bilim insanıdır. Samuel Wilks’in şansı veya şanssızlığı o dönem dünyanın belki de en iyi tıp…
Magnezyum nedir? Magnezyum son zamanların en popüler minerallerinden biri. Değeri nihayet anlaşılan, organizmamızda 300’den fazla reaksiyonda rol alan bir mineral. Magnezyum, DNA’nın çoğalması ve RNA sentezi başta olmak üzere birçok kimyasal ve enzimatik işlevde rol alıyor. Kemik metabolizmasının en önemli hormonlarından biri olan Paratiroid hormon için de Magnezyum gerekiyor. Magnezyum eksikliği nasıl tedavi edilir? Magnezyum…
HAYVAN DENEYLERİ NEDEN YAPILIYOR? Hayvan çalışmaları tıbbın en çok konuşulan, yıllar geçtikçe daha da çok tartışılır olan konularından biri. Hem bilim insanları hem hayvan severler hem de birçok aktivist grup hayvan çalışmalarını her geçen gün daha yüksek sesle eleştiriyorlar. Tıp alanında deneysel amaçla hayvan kullanımı, çok uzun yıllardan beri bilim ve tıp dünyasında çok uygulanan…
İnternette gezinirken Kasım 2021’de yayınlanmış Minesh Khatri imzalı bir makaleye rastladım. Makale boyumuz ve sağlığımız arasındaki ilişkiyi inceleyen ilginç bir yazıydı. İlginç olduğundan çok önemsememekle beraber sizlerle paylaşmak istedim. Çalışmaların tümü gözlemsel ve elbette gözlemsel bir çalışmalardan net sonuçlar çıkartmak pek mümkün değil. Örneğin kanser ve boy arasında bir ilişki iddia edebilmek için kansere etki…
KANSER TEDAVİSİ EVDE YAPILABİLİR Mİ? Kanser hastalarının evde tedavisi son yıllarda giderek yaygınlığı artan bir yaklaşım. Bunun iki haklı nedeni var. İlki kanser hastalarının hastanelerde vakit geçirmek istememeleri. Bu grup hastaların tedavilerinin evde sürdürülmesi, hastaların doğal çevreleri ve sevdikleriyle birlikte vakit geçirmelerine izin verdiğinden, ciddi anlamda yaşam kalitesinde bir artış yaratıyor. Hele COVID-19 sonrası bu…
AKDENİZ ANEMİSİ TAŞIYICILIĞI BİR HASTALIK MIDIR? Genç ve çok zarif bir bayandı, canı çok sıkkın muayene odasını girdi. Yakınmasını sordum, anlattı.“Ben kabin memuru yani uçaklarda hostes olmak istiyorum ama yapmadılar”. Neden diye sordum. “Çünkü” dedi, “ben Akdeniz Anemisi taşıyıcısıyım. Hasta olduğumu ve uçamayacağımı söylediler”. Oysa “Akdeniz anemisi taşıyıcılığı” kesinlikle bir hastalık değildir, Akdeniz anemisi taşıyıcılarının…
GRİP VAKALARI ARTMAYA MI BAŞLADI? Enflüanza yani “grip” virüsü, İspanyol gribi ile hayatımıza dramatik bir giriş yapan ve izleyen yıllar boyunca her yıl değişen çehresiyle bizimle yaşamaya devam eden davetsiz misafirlerimizden biri. Bu yıl Sonbahar ile beraber yine geldi ve birinciliği COVID-19’dan aldı. Pandemi döneminde yoğun maske kullanımı enflüanza ve daha birçok üst solunum yolu…
NARSİZMİ BESLEYEN YAŞAM KOŞULLARIMIZ MI? Yaşam koşulları insanları değiştiriyor. Kötü yaşam koşulları insanın içindeki kötüyü tetikliyor, insanın içindeki kötü yaşam koşullarını daha da kötüleştiriyor. Bu kısır döngü ne yazık ki, birçok insan için yaşamı giderek çekilmez yapıyor. Bu yaşam sıkışıklığında “benmerkezcilik” kaçınılmaz olarak çok yaygın bir hale geliyor. Benmerkezciliğin hastalık boyutuna uzanan bir yanı da…
KANSERDE EZBER BOZAN ÇIKIŞ Geçtiğimiz günlerde ABD’de Kolombiya Üniversitesi Tıp Fakültesi, MDS (Miyelodisplastik Sendrom) Departmanı Başkanı, sevgili arkadaşım, dostum Prof. Dr. Azra Raza, Kanser Savaşçıları Derneğinin davetlisi olarak, Türkçeye çevrilen “İlk Hücre” isimli kitabının tanıtımı için Türkiye’ye geldi. Prof. Dr. Azra Raza, bilim dünyasında kanser alanındaki bilimsel çalışmalarıyla tanınsa da onun tüm dünyada bu kadar…
DÜNYA LENFOMA FARKINDALIK GÜNÜ NEDİR? Geçtiğimiz 15 Eylül günü “Dünya Lenfoma Farkındalık Günü” olarak belirlenmiş ve her yıl hastalık hakkında farkındalık ve duyarlılık yaratmak için çeşitli aktiviteler yapılıyor. Ben de o günlerde olabildiğince uzmanlık alanım olan Lenfoma ile ilişkili bilgilendirme çalışmaları yapıyorum. Bu nedenle bu haftaki yazımı da lenfomaya ayırdım. LENFOMA NEDİR? Lenfoma günümüzün önemli…
AŞI KARŞITLIĞI NASIL BAŞLADI? Bilim ile bağnazlık ve yobazlığın en büyük savaşlarından biri aşı karşıtları ile yaşanandır. Peki bu aşı karşıtlığı nasıl başladı? 19. yüzyılın başlarıydı, çiçek hastalığı dünyayı kasıp kavuruyor, Avrupa’da her yıl tam 400 bin kişi yaşamını yitiriyordu. Şanslı olup yaşayanlar hastalığın sekelleri ve sakatlıklarıyla boğuşuyordu. Bir İngiliz olan Dr. Edward Jenner, bu…
COVİD-19 AŞILARI PANDEMİ İLE MÜCADELEDE NE KADAR ETKİLİ OLDU? Yazın durgunluğu çöktü üstüme ama birkaç kez tatil de yaptım bu yıl. Öyle uzun boylu değil, en uzunu sadece 3-4 gün, biz hekimler çok ayrılamayız hastalarımızdan, işimizden gücümüzden. Sevgili Handan ile birkaç günlüğüne Letonya’daydık geçtiğimiz hafta. Pandeminin izi yok bu küçük Avrupa ülkesinde. Üçüncü…
Geçtiğimiz günlerde üçüncü baskısını yapan “Bilim Bizi Kandırıyor mu?” isimli kitabım ile ilişkili olarak henüz yirmili yaşlarında olan sevgili Kutay’dan çok önemsediğim elektronik bir posta aldım. Kutay’ı neredeyse hiç tanımıyorum ama yazdıklarını okuduğumda onu daha çok tanıma isteği duydum… Yazdıklarından kimi bölümleri aktarmak istiyorum. Bilimin tanımı ve bilime bakarken benim yaşadığım ikilemlerle ilişkili önemli vurgular…
Bak güzel kardeşim, Sosyal medyada kendi uzmanlık alanlarım hakkında yazdığım şeylere acayip tuhaf, çoğu zaman hadsiz, azgın yorumlar yazıyorsun. Sen kimsin bilmiyorum, ismin takma, uydurma ve benim gibi adı, sanı, adresi belli birçok kişiye de benzer biçimde saldırıyorsun. Ama ben seni tanımasam da senin kim olduğunu çok iyi biliyorum. Önce “ben halkım”, “halka hakaret ediyorsun”…
Thomas Hodgkin ismi, isminin verildiği lenfomalar ile anılır ve bu nedenle çok kişi “Hodgkin” sözcüğünü iyi bilir. Ama Hodgkin bundan fazlasıdır, çok çarpıcı bir karakter ve çok önemli bir bilim insanıdır. THOMAS HODGKIN KİMDİR? Hodgkin, İngiltere-Pentoville’de 1798 yılında dört kardeşin üçüncüsü olarak dünyaya geldi. Ailesi bir Protestan tarikat olan Kuveykır (Quakers) üyesiydi. Yaşamlarını katı dini…
İmmün Trombositopenik Purpura ‘nın eski ismi İdiopatik Trombositopenik Purpura (ITP)’ dir. Kişinin kendi bağışıklık sisteminin kendi trombositlerini yabancı görmesiyle ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Trombositlerin yüzeyinde yer alan membran antijenlerine (trombositleri çevreleyen zar üzerindeki antijenler) karşı gelişen antikorların (otoantikor) trombositlere saldırması sonucu ortaya çıkar. Bu otoantikorlar, trombositlerin dalakta hızla yok edilmesine veya makrofajlar tarafından fagosite…
Zor günler yaşıyoruz. İnsanların gergin, güvensiz, aşırı derecede kaygılı, saldırgan olduğu günler bu günler. “Yok artık” dediğimiz her şeye tanık oluyoruz. Huzur sanki gelmemek üzere terk etti hepimizi. Böyle boşluk anlarında sığınacağımız az şey kaldı, müzik bunlardan biri. Müzik bazen öylesine çevreliyor ki insanı, kendi başına, sevdiklerinden, sevmediklerinden, gördüklerinden, görmeyi istediklerinden, istemediklerimden, “meli”lerden, malı”lardan uzaklaştırıyor.…
Kanımız kan hücrelerinin içinde yüzdüğü plazma ve kan hücrelerinden oluşur. Plazmanın içeriğinde protein çeşitleri, tuzlar, vitaminler de yer alır. Kan hücreleri ise; Eritrositler, Lökositler ve Kan pulcukları olarak da tanımlayabileceğimiz TROMBOSİT ismi verilen hücrelerden oluşur. Peki trombositlerin görevi nedir? Kan pulcukları yani Trombositler kemik iliğindeki öncül hücrelerin olgunlaşması sonrası bu hücrelerden koparak oluşur. Kandaki…
BESİN DESTEKLERİ NEDEN ECZANEDE OLMALI? COVID-19 pandemisi geçti ve yine bilimsel toplantılar başladı. Geçtiğimiz hafta Birinci Bölge İstanbul Eczacı Odasının, Haliç Kongre merkezinde yaptığı 2022 Eczacılık buluşmasının konuşmacı konuklarından biriydim. Ülkemizde Eczacıların da büyük sorunları var, üstelik bu sorunların çok büyük bölümü halk sağlığı ve tıbbi yanlışların önlenmesine yönelik kaygılar içeren sorunlar ve mutlaka kulak…
BİLİM İLE SAVAŞ ARASINDAKİ BAĞLANTI NEDİR? İnsanlık tarihi boyunca savaşlar, bilimsel gelişmelerin de hızlandığı dönemler olmuştur. Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçlarının keşfi de bir savaş döneminin ürünüdür. Hardal gazı (mustard gas) ilk kez birinci dünya savaşında kullanılan biyolojik bir silahtır. Son derece basit moleküler yapıya sahip bu gaz aynı zamanda büyük bir biyolojik hasar gücüne…
ELLER NEDEN YIKANIR? Geçtiğimiz iki yılı aşkın süre içerisinde salgın bize birçok şey öğretti, ancak herhalde ilk akla gelenler mesafe, maske ve el yıkamadır. El yıkamanın tıp tarihindeki yerini alması kolay olmamıştır. Macar asıllı olan Dr. Ignaz Philipp Semmelweis, 150 yılı aşkın bir süre önce Viyana’da çalıştığı hastanede, ebelerin yaptırdığı doğumlarda anne ölüm oranlarının…
KEMİK İLİĞİ NEDİR? KAN HÜCRELERİNİN İŞLEVLERİ NEDİR? Kemik iliği kemik dokunun iç yüzeyinde yer alan ve kanın şekilli elemanlarının yani kırmızı küreler, beyaz küreler ve trombositlerin yapıldığı yerdir. Sözü edilen bu hücrelerin işlevleri aşağıda özetlenmiştir. Beyaz kan hücreleri: Bu hücrelere lökosit ismi de verilir. Çok genel anlamda organizmanın savunma ve bağışıklık sistemine ait işlevleri üstlenen…
DOKTORLUK “EN İYİ MESLEK” Mİ? Geçtiğimiz günlerde çok sevgili bir arkadaşım aradı beni. Çocuğu doktor olmak istiyordu. “Neden” diye sordum, “en iyi meslek” dedi. Aslında “en iyi meslek, en iyi yapılan meslektir”, ama arkadaşım öyle düşünmüyordu. “Nerede olursa olsun ama doktor olsun” dedi. Doğru değildi tabii. Tıp eğitimi çok uzun ve yorucu bir eğitimdir, emek…
VÜCUDUMUZDA DOLAŞAN PLASTİK PARÇALARI MI? Geçtiğimiz günlerde “Enviromental International” dergisinde, Hollanda’da yapılan bir çalışmanın sonuçları yayınlandı. Bu çalışmada kullanılan 22 denekten 17’sinin kanlarında “mikroplastik” denen toksik partiküller tespit edildi. Bu mikroplastikler, pet şişelerin yapısında olan polietilen terefilat ile plastik tabakların, çatal ve bıçakların, yiyecek saklayıcı plastik kapların yapısında olan polistiren içeriyordu. Bu partiküller, daha önce…
DOKTORLAR GİDERSE NE OLUR? COVID-19 pandemisinin yorgun savaşçıları hekimler, uzun bir süredir çalışma koşullarından yakınıyorlar. Gerçekten de ülkenin en eğitimli kesimlerinden olan sağlıkçıların çalışma koşulları, ücretlendirmeleri, özlük hakları, emeklilik, istifa ile ilişkili sorunları, tükenmişlikleri, uğradıkları şiddet konularında çok önemli sıkıntıları var. Bu konu toplumun sağlığını da doğrudan ilgilendiren bir konu. Canımızı emanet ettiğimiz sağlıkçıların bizlerin…
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI Ukrayna yanıyor, dünyada kayıkçı kavgası sürüyor. İnsanlar yok yere evlerinden yurtlarından oluyor. Dünyanın lordları Rusya’ya insanlık dersi verirken kendi yaptıklarının hatırlanmasını istemiyorlar. Gazi Mustafa Kemal her zamanki gibi yine çok haklı; “Mecbur kalmadıkça savaş bir cinayettir”. Rusya’ya insanlık dersi vermeye çalışan ABD’nin eski Adalet Bakanı Ramsey Clark, Birinci Körfez Savaşı’ndan yıllar sonra şunları…