Omicron Varyantı Bize Ne Anlatıyor?

24 Kasım günü Güney Afrika ilk olarak OMICRON varyantını dünyaya açıkladı. Güney Afrikalı bilim insanları, insanlığı uyarmak dışında hiçbir şey kaygıya aldırmadan, salgının başında Çin’in yaptığının tam tersine, varyantı dünyaya hızla duyurarak büyük bir sorumluluk örneği gösterdiler.

Omicron Yunan alfabesinin 15. harfi ve bu sayı dikkate değer ve isim verecek kadar önemsediğimiz varyantların sayısının ne kadar arttığını da gösteriyor. Dünya Omicron varyantının varlığı ile müthiş bir şok yaşadı.

Sevgili dostum Derya Unutmaz, bana virüsteki mutasyonları görünce dilim tutuldu, dehşete düştüm dedi. Şu anda Omicron varyantı ile ilişkili olarak yanıtlamamız gereken 3 önemli soru var.

Omicron varyantı Covid-19’un bulaştırıcılığını artırdı mı?  

Bu sorunun yanıtını vermek için henüz erken. Ancak bu yazının yazıldığı 3 Aralık 2021 akşamındaki bilgilerimiz virüsün bulaş riskinin yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Güney Afrika verileri, bulaş riskinin delta varyantına göre 3 kat daha fazla olduğunu ve dahası COVID-19 geçiren kişileri de enfekte edebildiğini gösteriyor. Güney Afrika’da her dört PCR testinden biri pozitif çıkıyor. Ülkede günlük vaka sayısının neredeyse 50 kat arttığı söyleniyor. Güney Afrika’da HIV pozitifliğinin yaygın olması ve bu kişilerin virüsten temizlenmesinin ve bulaşıcılık süresinin uzun olmasının da varyantın ortaya çıkmasında önemli olabileceğini iddia edenler var. Güney Afrika’da iki doz aşılanma oranının %29 olduğu biliniyor. Tüm veriler – en azından şimdilik – varyantın yayılım hızının yüksek olduğunu ve bir süre sonra dünyada egemen olan delta varyantının yerini alabileceğini gösteriyor.

Omicron varyantı aşı yanıtını nasıl etkileyecek?

İkinci önemli sorun ise aşının gerçekten “aşı etkinliğini azaltabilecek olma riski” olarak görülüyor. Bilim insanları, aşı etkinliğinin tam kaybolmasını beklemiyorlar, ancak hemen tüm bilim çevreleri mevcut aşıların etkinliklerinin azalabileceği konusunda hem fikir. Durum böyle olunca birçok ülke aşı politikalarını yeniden gözden geçirmeye başladı. Örneğin İngiltere 3. doz – hatırlatma dozu – için 6 ay yerine 3 ay bekleme kararı aldı, dahası üçüncü dozu sadece risk gruplarına değil herkese yapmayı planlıyor. ABD’de de benzer kararlar alınacak. Görünen o ki; en azından 50 yaş üstü, kronik rahatsızlığı olan, organ nakli yapılmış, bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar alan, kanser hastası olan kişilere hatırlatma dozunun ülkemizde de öne alınması şart görünüyor. Tam da bu durumun orta yerinde dünyadaki aşılanma oranlarına baktığımızda, halimizin çok da iyi olmadığı görülüyor.

Kimi gelişmiş ülkelerde aşılanma oranı %80’leri aşmışken ne yazık ki, dünya genelinde aşılanma oranı halen %42. Kimi ülkelerde aşılanma oranları gerçekten çok düşük. Örneğin Etiyopya ve Kenya’da aşılanma oranı %10’un altında. Bu aşı adaletsizliği sürdükçe yeni varyantların Yunan harflerinden oluşan isimleri alfabenin sonuna kadar gider diye korkmak gerekir. Dünyanın başına gelen tüm varyantların bulaşın hızlı, aşılanma oranlarının düşük olduğu, geri kalmış ve kalabalık toplumlardan çıkmasına şaşmamak gerekir.

Brezilya varyantı, Güney Amerika varyantı, Kolombiya varyantı, Hindistan varyantı tesadüfen oluşmadı. Hindistan’da insanlar sokaklarda ölürken ve kimse onları önemsemezken, İngiltere salgını kontrol altına almış ve ölüm görülmeden geçen günler bildiriyordu. Sonra ne oldu? O Hindistan varyantı döndü dolaştı, İngiltere’yi de vurdu. Aklı olan herkes artık biliyor ki, dünya güvenli olmadan hiçbir ülke tam olarak güvende olmayacak.

Nitekim geçtiğimiz günlerde ABD Biden’da bu konuya değindi ve firmalardan patent hakkını kaldırmalarını istedi, sınırları kapatarak hiçbir ülkenin korunamayacağını söyledi. Dünya birkaç yüz milyar dolardan kaçarak trilyonlarca dolar kaybediyor aslında. Omicron varyantının açıklandığı gün İngiliz borsası 72 milyar sterlin değer kaybederek %3.6 geriledi. Bu borsanın, salgının başladığı günden beri yaşadığı en büyük sarsıntıydı. Aynı gün ABD borsasında da Dow Jones indeksi %2.5, Nashdaq indeksi ise %2.2 değer kaybetti.

Omicron varyantı Covid-19’un klinik seyrini nasıl değiştirecek? 

Hastalık daha çok genç insanlarda bildirildiğinden kesin bir fikir vermek zor ancak ilk veriler çok da şiddetli seyretmediği yönünde. Ancak bu sorunun yanıtı için daha bir süre beklemek gerekiyor.

Küresel boyutta adil aşılanma olmadan pandemi yakamızı bırakmayacak görünüyor.